Neeti Shataka Shloka 06

ಸ್ವಾಯತ್ತಮೇಕಾಂತಹಿತಂ ವಿಧಾತ್ರಾ ವಿನಿರ್ಮಿತಂ ಛಾದನಮಜ್ಞತಾಯಾಃ |

ವಿಶೇಷತಃ ಸರ್ವವಿದಾಂ ಸಮಾಜೇ ವಿಭೂಷಣಂ  ಮೌನಮಪಂಡಿತಾನಾಂ ||6||

स्वायत्तमेकान्तहितं विधात्रा विनिर्मितं छादनमज्ञतायाः ।

विशेषतः सर्वविदां समाजे विभूषणं मौनमपण्डितानां ॥6॥

svāyattamēkāntahitaṁ vidhātrā vinirmitaṁ chādanamajñatāyāḥ |

viśēṣataḥ sarvavidāṁ samājē vibhūṣaṇaṁ maunamapaṇḍitānāṁ ||6||

ಭರ್ತೃಹರಿ ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮೂರ್ಖನೂ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಗೌರವ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬದುಕಬೇಕಾದರೆ ಹೇಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ? ಬ್ರಹ್ಮದೇವರೇ ಅವರಿಗೊಂದು ರಕ್ಷಣಾ ಕವಚ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತಾ ಹೇಳಿದ ಸುಭಾಷಿತವಿದು...

ಸಕಲ ಪಾಂಡಿತ್ಯವಿರುವ ವಿದ್ವಾಂಸರ   ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಒಂದು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರ್ಖನಾದವ ಮೌನವಾಗಿರುವುದೇ ಆ ಸುಲಭೋಪಾಯ !! ಒಳಿತು ಕೂಡ...

"ಮೌನಂ ಪಂಡಿತ ಲಕ್ಷಣಂ" ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಪಂಡಿತರೂ ಈ ಮಾತನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರೆ, ತಮ್ಮ ದಡ್ಡತನವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯವಾದೀತು..  "ಮೌನ" ವೆಂಬುದು ಮೂರ್ಖರಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರೇ ಸೃಷ್ಟಿಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಉಪಾಯ... ಮೂರ್ಖರಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹಿತಕರವಾಗಿದ್ದು , ಅವರ ಅಧೀನದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಸುಲಭ ಉಪಾಯ.

ಯಾವುದೇ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಬಾಯಿ ತೆರೆಯುವವ, ಮೂಗು ತೂರಿಸುವವ ಪಂಡಿತನಲ್ಲ...

"ನ ಪೃಷ್ಟ ಕಸ್ಯಚಿತ್ ಬ್ರೂಯಾತ್" ಎಂಬಂತೆ , ಅನೇಕರು ಅಪೇಕ್ಷೆಪಟ್ಟಾಗ ಮಾತ್ರ  ಬಾಯಿ ತೆರೆಯುವವರು ಪಂಡಿತರು.... ಮಿತ ಭಾಷಿತ್ವ ಅನ್ನುವುದು ಪಂಡಿತರಿಗೂ ಭೂಷಣ...

ರಾಮಾಯಣದ ಒಂದು ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಪಿಗಳ ನಾಯಕರೂ "ಸಮುದ್ರ ಹಾರುವ" ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ  ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗೆಗೆ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಹನುಮಂತ ಸುಮ್ಮನೇ ಕುಳಿತಿದ್ದ... ಆಗ ಜಾಂಬವಂತ ಅವನ ಬಳಿ ಬಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ :  "ಹನುಮಂತ ! ನಿನ್ನ ಶಕ್ತಿಯೇನು ಅಂತ ನಾನು ಬಲ್ಲೆ ನೀನು ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂತರೆ ಇಡೀ ಕಪಿ ಕುಲವೇ ನಾಶವಾದೀತು, ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಕಪಿ ನೀನು ಮಾತ್ರ " ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಹನುಮಂತ ಸಮುದ್ರ ಹಾರಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಹೋಗಿ ಕೆಲಸ ಮುಗಿಸಿಕೊಂಡೇ ಬರುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ನುಡಿದ. ಇದು ಪಂಡಿತರ ಲಕ್ಷಣ...

ಆದ್ದರಿಂದ, ಪಂಡಿತರಿಗೆ ಮೌನ ಭೂಷಣವದರೆ, ಅಪಂಡಿತರಿಗಂತೂ ವಿಭೂಷಣವೇ ಸರಿ... ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ಭರ್ತೃಹರಿ ಹೇಳಿದ "ಮೌನಂ ಅಪಂಡಿತಾನಾಂ ವಿಭೂಷಣಂ" ಅಂತ.  ಅದೂ ಕೂಡ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಒಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರಿರುವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ  ಬಾಯಿ ತೆರೆಯದೇ ಇರುವುದು ಮೂರ್ಖರಿಗೆ ಸರ್ವಾಭರಣ ಅಲಂಕಾರವಿದ್ದಂತೆ ಅನ್ನುವುದು ಭರ್ತೃಹರಿಯ ಅಭಿಮತ...

ಆದರೆ ಇಂದು ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮೂರ್ಖರದ್ದೇ ಮಾತಾಗಿರುವುದು ವಿಷಾದದ ಸಂಗತಿ...

                                                               ****

Is there any way that a fool can garner respect in the society? Bhartruhari affirms that there is a divinely ordained way, in this Shloka.

In a society populated with acclaimed scholars or in any assembly, silence marks a way out for the fool!

If the unwise are able to abide by the dictum, ‘मौनं पंडित लक्षनं - maunaṁ paṇḍita lakṣaṇaṁ,’ they would be treading a great path laid by Lord Brahma for them to conceal their dumbness … This would be an extremely comforting way out, within their reach …      

He that needlessly shoots-off his mouth or cocks his nose in the air, is not a scholar … Just as is stated, ‘न पृष्ठ कस्यचित् ब्रूयात् -na prsht kasyachit brooyaat,’ a scholar is one who opens out only when many desire that he should … being balanced in speech is ornamental for scholars … 

There is an incident in Rāmāyaṇa where Hanumanta watches on silently as the leaders of the simians air their strengths, as they contemplate how to cross the sea … Finally, when Jāmbavanta approaches and alerts him, ‘I am aware of your strengths Hanumanta; should you remain silent, the whole of the monkey species faces annihilation,’ Hanumanta relents. Not just that, he states that he would complete the task on hand and return … This, is the trait of scholars …

Maunaṁ - is not just decorative for scholars, it is specially embellishing for fools too …

It is thus that Bhartruhari stated, ‘मौनम् अपण्डितानां विभूषणं - maunam apaṇḍitānāṁ vibhūṣaṇaṁ,’ … more specially so, when fools keep their mouths shut in a scholarly society, it is full-fledged decoration for them …

It is however lamentable that today we see only fools making noise in the guise of freedom of speech, in the society …