ಅಧಿಗತಪರಮಾರ್ಥಾನ್ ಪಂಡಿತಾನ್ ಮಾವಮಂಸ್ಥಾಃ
ತೃಣಮಿವ ಲಘು ಲಕ್ಷ್ಮೀರ್ನೈವ ತಾನ್ಸಂರುಣದ್ಧಿ |
ಅಭಿನವಮದರೇಖಾ ಶ್ಯಾಮಗಂಡಸ್ಥಲಾನಾಂ
ನ ಭವತಿ ಬಿಸತಂತುರ್ವಾರಣಂ ವಾರಣಾನಾಮ್||13||
अधिगतपरमार्थान् पंण्डितान् मावमंस्थाः
तृणमिव लघु लक्ष्मीर्नैव तान्संरुणद्धि|
अभिनवमदरेखा श्यामगंडस्थलानां
न भवति बिसतंतुर्वारणं वारणानाम्||13||
adhigataparamārthān paṇḍitān māvamansthāḥ
tr̥ṇamiva laghu lakṣmīrnaiva tānsanruṇad'dhi |
abhinavamadarēkhā śyāmagaṇḍasthalānāṁ
na bhavati bisatanturvāraṇaṁ vāraṇānām||13||
ಈ ಶ್ಲೋಕ "ಮಾಲಿನೀ ವೃತ್ತ" ದಲ್ಲಿದೆ... 15 ಅಕ್ಷರಗಳ 4 ಸಾಲುಗಳು ಒಟ್ಟಾರೆ 60 ಅಕ್ಷರದ ಛಂದಸ್ಸು... ಪ್ರತಿಸಾಲಿನ 8ನೇ ಅಕ್ಷರಕ್ಕೆ ವಿರಾಮಕೊಟ್ಟು ಉಚ್ಚರಿಸುವುದು ಮಾಲಿನೀ ವೃತ್ತದ ಲಕ್ಷಣ...
ಹಿಂದೆಲ್ಲ ಪಂಡಿತರು ರಾಜಾಶ್ರಯ ಪಡೆದವರೇ, ಅನೇಕ ಪಂಡಿತರು ರಾಜನ ಹೊಗಳು ಭಟರೇ, ಹಾಗೆ ಮಾನ-ಸನ್ಮಾನಗಳಿಂದ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಿಂದ ದುಡ್ಡಿನಿಂದ ಪಂಡಿತರನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದೇ ?... ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಭರ್ತೃಹರಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,
ನಿಜವಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ದುಡ್ಡಿಗೆ ಮರುಳಾಗುವುದಿಲ್ಲ....
ಹಾಗಾದರೆ ಯಾರು ನಿಜವಾದ ಪಂಡಿತರು ? ಜಗತ್ತಿನ ಮೂಲಭೂತ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಯಾರಿದ್ದಾರೋ ಅವರು ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾದ ಪಂಡಿತರು...
ಇಂದು ನಾವು ಪಂಡಿತ ಶಬ್ದವನ್ನು ತುಂಬಾ ಕೀಳು ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ... Bookish Knowledge ಇರುವವರೆಲ್ಲ ಪಂಡಿತರಲ್ಲ... "ಪಂಡ ಅಸ್ಯ ಸಂಜಾತ ಇತಿ ಪಂಡಿತಃ"... "ಪಂಡ" ಅಂದರೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಅರಿವು... ಆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಅರಿವು ಯಾರಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದೆಯೋ, ಒಲಿದು ಬಂದಿದೆಯೋ ಅವರು ಪಂಡಿತರು....
ಯಾರು ಸತ್ಯವನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೋ ಅಂಥಹ ಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು , ಎಲೈ ರಾಜನೇ !! ಎಂದಿಗೂ ತಿರಸ್ಕಾರ ಮಾಡಬೇಡ, ಅವಮಾನ ಮಾಡಬೇಡ... ನಿನಗೆ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಾಗುವುದಿಲ್ಲ...
ಏಕೆಂದರೆ, ದುಡ್ಡಿನ ಸಂಪತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಹುಲ್ಲಿಗಿಂತ ಕಡೆ... ನಿಜವಾದ ಜ್ಞಾನಿಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ಈ ದುಡ್ಡಿನರಾಶಿ ಎಂದಿಗೂ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವಾಗುವುದಿಲ್ಲ... ದುಡ್ಡು ಅವರನ್ನು ಮೋಹಗೊಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ...
ಅವರಿಗೆ ಅಂತರಂಗದ ಸಂಪತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿದೆ, ಅದೇ ಅವರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಂಪತ್ತು...
ಇದನ್ನು ಒಂದು ದೃಷ್ಟಾಂತ ಕೊಟ್ಟು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ... ಒಂದು ಮತ್ತೇರಿದ ಆನೆ, ಅದೂ ಕೂಡ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಮದ ಬಂದ ಆನೆ. ಅದರ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಲಿಕ್ಕೆ ನುರಿತ ಮಾವುತರೂ ಹೆದರುತ್ತಾರೆ... ಹೀಗೆ ಮತ್ತೇರಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪುನೀರು ಇಳಿಯುತ್ತದೆ, ಅಂಥಹ ಕಪ್ಪಾದ ಗಂಡಸ್ಥಳವುಳ್ಳ ಆನೆಯನ್ನು ಕಮಲದ ನಾಳದಿಂದ ಕಟ್ಟಿಹಾಕುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುವುದು ಎಷ್ಟು ಮೂರ್ಖತನವೋ, ಹಾಗೆ ದುಡ್ಡಿನ ಪ್ರಲೋಭನೆಯಿಂದ ಒಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸನನ್ನು, ಪಂಡಿತನನ್ನು ಮೋಸ ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಪಡುವುದು...
ಅಂಥಹ ಆಮಿಷಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾದ ಪಂಡಿತರಿದ್ದರೆ ಅವರು ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲ... ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲೈ ರಾಜನೇ, ನಿನ್ನ ದುಡ್ಡಿನ ಮದದಿಂದ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ , ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ , ವಿದ್ಯೆಗೆ ಅವಮಾನ ಮಾಡಬೇಡ... ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಗೌರವ ಕೊಡದ ದೇಶ ಎಂದೂ ಮುಂದುವರೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಬೇಗ ನಾಶಹೊಂದುತ್ತದೆ...
ಸ್ಮೃತಿಕಾರ "ಮನು" ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಹೀಗಿದೆ:-
ವಿತ್ತಂ ಬಂಧುಃ ವಯಃ ಕರ್ಮ
ವಿದ್ಯಾಚೈವತು ಪಂಚಮೀ |
ಏತಾನಿ ಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಾನಾನಿ
ಗರೀಯೋ ಯದ್ಯದುತ್ತರಮ್ ||
ಸಮಾಜದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವರವರ ಸಾಧನೆಯ ಅರ್ಹತೆಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಗೌರವಿಸಲೇಬೇಕಾದ ಐದು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಮನು ಹೇಳಿದ : ಧನ, ಬಾಂಧವ್ಯ, ವಯೋಮಾನ, ಸಮಾಜಸೇವೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯೆ...
ಆದರೆ ಆ ಗೌರವ ಸ್ಥಾನಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಅಂತ ಮನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ (ಗರೀಯೋ ಯದ್ಯದುತ್ತರಮ್) ಅಂದರೆ , ವಿದ್ಯೆಗೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ, ಗರಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ.... ಹಣಕ್ಕೆ ಕೊನೆಯ ಮಣೆ ಕನಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ.... ಆದರೆ ಇಂದು ಇದೆಲ್ಲ ಅದಲು-ಬದಲಾಗಿರುವುದು ದುರದೃಷ್ಟಕರ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ...
ವಿತ್ತಂ : ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ಸುಕೃತದಿಂದ ಒಬ್ಬನಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಧನ ಸಂಗ್ರಹವಾಯಿತು, ಆತ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ , ಸಮಾಜದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಬಳಸಿದಾಗ, ಆ ಸಂಪತ್ತು ಸದುಪಯೋಗವಾಯಿತು. ಆಗ ಸಮಾಜ ಅವನನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ..
ಬಂಧುಃ : ಹಣಕ್ಕಿಂತ ಬಾಂಧವ್ಯ ದೊಡ್ಡದು... ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಬಾಂಧವ್ಯ ಕಡಿದು ಹೋಗಬಾರದು, ಆದ್ದರಿಂದ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸು....
ವಯಃ : ಒಬ್ಬನಲ್ಲಿ ಹಣವಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಆತ ಬಂಧುವಾಗಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಕೇವಲ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಯಾರು ಹಿರಿಯರೋ ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸು.. ಅವರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನ ಇಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಆದರೂ ಭಗವಂತ ಅವರೊಳಗಿದ್ದು ನಮಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲದಿಂದ ಅವರನ್ನು ಬದುಕಿಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಗೌರವ ಕೊಡು...
ಕರ್ಮ: ಒಬ್ಬ ಸಮಾಜಸೇವೆಯನ್ನೇ ತನ್ನ ಜೀವನ ಧರ್ಮವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಸಮಾಜದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ನಿರಂತರ ದುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಅಂಥಹ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಣ ಇರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಆತ ನಮ್ಮ ಬಂಧುವಾಗಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ, ಅವನ ವಯೋಮಾನದ ಇತಿ-ಮಿತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅವನು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ಗೌರವಿಸು...
ವಿದ್ಯೆ :- ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಜ್ಞಾನಿ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲು.. ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ... ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವೀಕರು ವಿದ್ಯಾಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟಂತಹ ಗೌರವವನ್ನು ಇನ್ನಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೂ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ.. ಜ್ಞಾನಪ್ರಸಾರದಿಂದಲೇ ಒಂದು ಸುಂದರ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾಧ್ಯ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿಕಸನ ಸಾಧ್ಯ... ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ವಿದ್ಯೆಗೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ, ಗರಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ....
ಒಂದು ಸುಭಾಷಿತದಿಂದ ಅಯಿದ ಮಾತು "ಸ್ವದೇಶೇ ಪೂಜ್ಯತೇ ರಾಜಃ ವಿದ್ವಾನ್ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯತೆ"....
🔹🔹🔹
This is composed in 'Malini' meter which is 15 syllables x 4 = total 60 syllables long. This meter is beset with a pause after the 8th syllable in each line.
In the good old days, did all scholars enjoy royal patronage? Were many of them sycophants of royalty? Also, was it possible to buy them through recognition, titles or rewards? … These are the questions answered by Bharatruhari here …
True scholars do not yield to money …
If so, who are true scholars?
Only those who have understood the basic truth of the world, are true scholars…
The term ‘scholar’ is used in the present in a very base sense … All those who possess ‘bookish knowledge,’ are not scholarly … ‘पण्ड अस्य संजात पण्डितः (paṇḍa asya san̄jāta iti paṇḍitaḥ)’ … The term ‘paṇḍa’ implies one with spiritual awareness … Such of those to whom, spiritual awareness is a natural tendency, is an inborn facet, they are ‘paṇḍitas’ or scholars … Oh King! It is those learned ones who have experienced the insights of truth, that are scholars … Do not deprecate them at any time; do not insult them … This will not bring you glory … The treasure that money brings is valued lower than grass by them … A true scholar’s awareness is not bound by such mounds of money … Money does not enamor them …
They are enriched by their inner wealth, which they value greatly …
This he illustrates anecdotally … An elephant in rage, that too one that has become enraged for the first time! Even a seasoned mahout would fear approach such an elephant … When in such a state, a black liquid trickles from its forehead. Enticing a scholar or learned one, with money is as foolish as tethering an elephant that has such a forehead, with a tender lotus stalk …If there are scholars who are allured by such entrapments, they are not learned at all .. Oh King! As such, do not use the arrogance of your wealth to insult erudition, knowledge or learning … A country that does not respect learning does not progress; it perishes in no time …
This is what Manu, who canonized our first edicts (Manu Smr̥ti), said
वित्तं बन्धुः वयः कर्म
विद्याचैवतु पंचमी |
एतानि मान्य स्थानानि
गरीयो यद्यदुत्तरम् ||
vittaṁ bandhuḥ vayaḥ karma
vidyācaivatu pan̄camī |
ētāni mān'ya sthānāni
garīyō yadyaduttaram ||
Manu described the five statuses that accord due respect to each individual in the society; those that regard him/ her, as per his/ her entitlement: Money, Bonding, Age, Service to Society, and Education.
These statuses however should be regarded in the inverse order of importance (गरीयो यद्यदुत्तरम् / garīyō yadyaduttaram), cautioned Manu. Which means, the first seat of respect is that of knowledge; money is seated the last or least in the order of respect ... The positions in the modern world is unfortunately reversed ...
Money: One may have been blessed with good wealth based on the good deeds of his previous lives. If one uses this for the betterment of the society, for righteous deeds, the wealth would be used beneficially. The society then respects him/ her for such acts ...
Bonding: Bonding in society is greater in value when compared to wealth ... Money related transactions should never result in loss of relationships ... One must give due regard to relationships/ bonding ...
Age: One need not be rich; nor be related/ linked to us in any way ... If one is senior in age, he / she must be respected ... Such a person may not be more knowledgeable too ... One should however bear in mind that God, dwelling within him/ her, has kept this person alive for greater length of time than us, and as such he/ she deserves to be respected on this count ...
Service to Society: There may be those who have ‘service to society’ as the prime object of their living and serve the society incessantly for its upliftment ... Such people need not be rich or well linked or senior in age. Respect them, remembering their good acts that help the society ...
Education/ Knowledge: A learned one, knowledgeable one in the society, is at its apex ... The level of respect accorded to the field of eductaion by our forefathers was not accorded to any other field ... Propagation of education, they considered, was the only way to build a good society, build a progressive individual ... This is how education got the pride of place, the seat of the greatest honour ...
As per a popular subhāṣita: ‘स्वदेशे पूज्यते राजः, विद्वान् सर्वत्र पूज्यते / Svadēśē pūjyatē rājaḥ, vidvān sarvatra pūjyate’ ...
🙏🌸🌸🙏
ತೃಣಮಿವ ಲಘು ಲಕ್ಷ್ಮೀರ್ನೈವ ತಾನ್ಸಂರುಣದ್ಧಿ |
ಅಭಿನವಮದರೇಖಾ ಶ್ಯಾಮಗಂಡಸ್ಥಲಾನಾಂ
ನ ಭವತಿ ಬಿಸತಂತುರ್ವಾರಣಂ ವಾರಣಾನಾಮ್||13||
अधिगतपरमार्थान् पंण्डितान् मावमंस्थाः
तृणमिव लघु लक्ष्मीर्नैव तान्संरुणद्धि|
अभिनवमदरेखा श्यामगंडस्थलानां
न भवति बिसतंतुर्वारणं वारणानाम्||13||
adhigataparamārthān paṇḍitān māvamansthāḥ
tr̥ṇamiva laghu lakṣmīrnaiva tānsanruṇad'dhi |
abhinavamadarēkhā śyāmagaṇḍasthalānāṁ
na bhavati bisatanturvāraṇaṁ vāraṇānām||13||
ಈ ಶ್ಲೋಕ "ಮಾಲಿನೀ ವೃತ್ತ" ದಲ್ಲಿದೆ... 15 ಅಕ್ಷರಗಳ 4 ಸಾಲುಗಳು ಒಟ್ಟಾರೆ 60 ಅಕ್ಷರದ ಛಂದಸ್ಸು... ಪ್ರತಿಸಾಲಿನ 8ನೇ ಅಕ್ಷರಕ್ಕೆ ವಿರಾಮಕೊಟ್ಟು ಉಚ್ಚರಿಸುವುದು ಮಾಲಿನೀ ವೃತ್ತದ ಲಕ್ಷಣ...
ಹಿಂದೆಲ್ಲ ಪಂಡಿತರು ರಾಜಾಶ್ರಯ ಪಡೆದವರೇ, ಅನೇಕ ಪಂಡಿತರು ರಾಜನ ಹೊಗಳು ಭಟರೇ, ಹಾಗೆ ಮಾನ-ಸನ್ಮಾನಗಳಿಂದ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಿಂದ ದುಡ್ಡಿನಿಂದ ಪಂಡಿತರನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದೇ ?... ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಭರ್ತೃಹರಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,
ನಿಜವಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ದುಡ್ಡಿಗೆ ಮರುಳಾಗುವುದಿಲ್ಲ....
ಹಾಗಾದರೆ ಯಾರು ನಿಜವಾದ ಪಂಡಿತರು ? ಜಗತ್ತಿನ ಮೂಲಭೂತ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಯಾರಿದ್ದಾರೋ ಅವರು ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾದ ಪಂಡಿತರು...
ಇಂದು ನಾವು ಪಂಡಿತ ಶಬ್ದವನ್ನು ತುಂಬಾ ಕೀಳು ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ... Bookish Knowledge ಇರುವವರೆಲ್ಲ ಪಂಡಿತರಲ್ಲ... "ಪಂಡ ಅಸ್ಯ ಸಂಜಾತ ಇತಿ ಪಂಡಿತಃ"... "ಪಂಡ" ಅಂದರೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಅರಿವು... ಆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಅರಿವು ಯಾರಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದೆಯೋ, ಒಲಿದು ಬಂದಿದೆಯೋ ಅವರು ಪಂಡಿತರು....
ಯಾರು ಸತ್ಯವನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೋ ಅಂಥಹ ಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು , ಎಲೈ ರಾಜನೇ !! ಎಂದಿಗೂ ತಿರಸ್ಕಾರ ಮಾಡಬೇಡ, ಅವಮಾನ ಮಾಡಬೇಡ... ನಿನಗೆ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಾಗುವುದಿಲ್ಲ...
ಏಕೆಂದರೆ, ದುಡ್ಡಿನ ಸಂಪತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಹುಲ್ಲಿಗಿಂತ ಕಡೆ... ನಿಜವಾದ ಜ್ಞಾನಿಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಗೆ ಈ ದುಡ್ಡಿನರಾಶಿ ಎಂದಿಗೂ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವಾಗುವುದಿಲ್ಲ... ದುಡ್ಡು ಅವರನ್ನು ಮೋಹಗೊಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ...
ಅವರಿಗೆ ಅಂತರಂಗದ ಸಂಪತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿದೆ, ಅದೇ ಅವರಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸಂಪತ್ತು...
ಇದನ್ನು ಒಂದು ದೃಷ್ಟಾಂತ ಕೊಟ್ಟು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ... ಒಂದು ಮತ್ತೇರಿದ ಆನೆ, ಅದೂ ಕೂಡ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಮದ ಬಂದ ಆನೆ. ಅದರ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಲಿಕ್ಕೆ ನುರಿತ ಮಾವುತರೂ ಹೆದರುತ್ತಾರೆ... ಹೀಗೆ ಮತ್ತೇರಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪುನೀರು ಇಳಿಯುತ್ತದೆ, ಅಂಥಹ ಕಪ್ಪಾದ ಗಂಡಸ್ಥಳವುಳ್ಳ ಆನೆಯನ್ನು ಕಮಲದ ನಾಳದಿಂದ ಕಟ್ಟಿಹಾಕುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುವುದು ಎಷ್ಟು ಮೂರ್ಖತನವೋ, ಹಾಗೆ ದುಡ್ಡಿನ ಪ್ರಲೋಭನೆಯಿಂದ ಒಬ್ಬ ವಿದ್ವಾಂಸನನ್ನು, ಪಂಡಿತನನ್ನು ಮೋಸ ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಪಡುವುದು...
ಅಂಥಹ ಆಮಿಷಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾದ ಪಂಡಿತರಿದ್ದರೆ ಅವರು ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲ... ಆದ್ದರಿಂದ ಎಲೈ ರಾಜನೇ, ನಿನ್ನ ದುಡ್ಡಿನ ಮದದಿಂದ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ , ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ , ವಿದ್ಯೆಗೆ ಅವಮಾನ ಮಾಡಬೇಡ... ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಗೌರವ ಕೊಡದ ದೇಶ ಎಂದೂ ಮುಂದುವರೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಬೇಗ ನಾಶಹೊಂದುತ್ತದೆ...
ಸ್ಮೃತಿಕಾರ "ಮನು" ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಹೀಗಿದೆ:-
ವಿತ್ತಂ ಬಂಧುಃ ವಯಃ ಕರ್ಮ
ವಿದ್ಯಾಚೈವತು ಪಂಚಮೀ |
ಏತಾನಿ ಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಾನಾನಿ
ಗರೀಯೋ ಯದ್ಯದುತ್ತರಮ್ ||
ಸಮಾಜದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವರವರ ಸಾಧನೆಯ ಅರ್ಹತೆಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಗೌರವಿಸಲೇಬೇಕಾದ ಐದು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಮನು ಹೇಳಿದ : ಧನ, ಬಾಂಧವ್ಯ, ವಯೋಮಾನ, ಸಮಾಜಸೇವೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯೆ...
ಆದರೆ ಆ ಗೌರವ ಸ್ಥಾನಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಅಂತ ಮನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ (ಗರೀಯೋ ಯದ್ಯದುತ್ತರಮ್) ಅಂದರೆ , ವಿದ್ಯೆಗೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ, ಗರಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ.... ಹಣಕ್ಕೆ ಕೊನೆಯ ಮಣೆ ಕನಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ.... ಆದರೆ ಇಂದು ಇದೆಲ್ಲ ಅದಲು-ಬದಲಾಗಿರುವುದು ದುರದೃಷ್ಟಕರ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ...
ವಿತ್ತಂ : ಪೂರ್ವಜನ್ಮದ ಸುಕೃತದಿಂದ ಒಬ್ಬನಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಧನ ಸಂಗ್ರಹವಾಯಿತು, ಆತ ಅದನ್ನು ಧರ್ಮ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ , ಸಮಾಜದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ಬಳಸಿದಾಗ, ಆ ಸಂಪತ್ತು ಸದುಪಯೋಗವಾಯಿತು. ಆಗ ಸಮಾಜ ಅವನನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ..
ಬಂಧುಃ : ಹಣಕ್ಕಿಂತ ಬಾಂಧವ್ಯ ದೊಡ್ಡದು... ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಬಾಂಧವ್ಯ ಕಡಿದು ಹೋಗಬಾರದು, ಆದ್ದರಿಂದ ಬಂಧುಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸು....
ವಯಃ : ಒಬ್ಬನಲ್ಲಿ ಹಣವಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಆತ ಬಂಧುವಾಗಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಕೇವಲ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಯಾರು ಹಿರಿಯರೋ ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸು.. ಅವರಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನ ಇಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಆದರೂ ಭಗವಂತ ಅವರೊಳಗಿದ್ದು ನಮಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲದಿಂದ ಅವರನ್ನು ಬದುಕಿಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಗೌರವ ಕೊಡು...
ಕರ್ಮ: ಒಬ್ಬ ಸಮಾಜಸೇವೆಯನ್ನೇ ತನ್ನ ಜೀವನ ಧರ್ಮವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಸಮಾಜದ ಏಳಿಗೆಗಾಗಿ ನಿರಂತರ ದುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಅಂಥಹ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಣ ಇರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಆತ ನಮ್ಮ ಬಂಧುವಾಗಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ, ಅವನ ವಯೋಮಾನದ ಇತಿ-ಮಿತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ , ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅವನು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರ ಸ್ಮರಣೆಯಿಂದ ಅವನನ್ನು ಗೌರವಿಸು...
ವಿದ್ಯೆ :- ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಜ್ಞಾನಿ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲು.. ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ... ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವೀಕರು ವಿದ್ಯಾಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟಂತಹ ಗೌರವವನ್ನು ಇನ್ನಾವುದೇ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೂ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ.. ಜ್ಞಾನಪ್ರಸಾರದಿಂದಲೇ ಒಂದು ಸುಂದರ ಸಮಾಜದ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾಧ್ಯ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿಕಸನ ಸಾಧ್ಯ... ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ವಿದ್ಯೆಗೆ ಮೊದಲ ಮಣೆ, ಗರಿಷ್ಠ ಸ್ಥಾನ....
ಒಂದು ಸುಭಾಷಿತದಿಂದ ಅಯಿದ ಮಾತು "ಸ್ವದೇಶೇ ಪೂಜ್ಯತೇ ರಾಜಃ ವಿದ್ವಾನ್ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯತೆ"....
🔹🔹🔹
This is composed in 'Malini' meter which is 15 syllables x 4 = total 60 syllables long. This meter is beset with a pause after the 8th syllable in each line.
In the good old days, did all scholars enjoy royal patronage? Were many of them sycophants of royalty? Also, was it possible to buy them through recognition, titles or rewards? … These are the questions answered by Bharatruhari here …
True scholars do not yield to money …
If so, who are true scholars?
Only those who have understood the basic truth of the world, are true scholars…
The term ‘scholar’ is used in the present in a very base sense … All those who possess ‘bookish knowledge,’ are not scholarly … ‘पण्ड अस्य संजात पण्डितः (paṇḍa asya san̄jāta iti paṇḍitaḥ)’ … The term ‘paṇḍa’ implies one with spiritual awareness … Such of those to whom, spiritual awareness is a natural tendency, is an inborn facet, they are ‘paṇḍitas’ or scholars … Oh King! It is those learned ones who have experienced the insights of truth, that are scholars … Do not deprecate them at any time; do not insult them … This will not bring you glory … The treasure that money brings is valued lower than grass by them … A true scholar’s awareness is not bound by such mounds of money … Money does not enamor them …
They are enriched by their inner wealth, which they value greatly …
This he illustrates anecdotally … An elephant in rage, that too one that has become enraged for the first time! Even a seasoned mahout would fear approach such an elephant … When in such a state, a black liquid trickles from its forehead. Enticing a scholar or learned one, with money is as foolish as tethering an elephant that has such a forehead, with a tender lotus stalk …If there are scholars who are allured by such entrapments, they are not learned at all .. Oh King! As such, do not use the arrogance of your wealth to insult erudition, knowledge or learning … A country that does not respect learning does not progress; it perishes in no time …
This is what Manu, who canonized our first edicts (Manu Smr̥ti), said
वित्तं बन्धुः वयः कर्म
विद्याचैवतु पंचमी |
एतानि मान्य स्थानानि
गरीयो यद्यदुत्तरम् ||
vittaṁ bandhuḥ vayaḥ karma
vidyācaivatu pan̄camī |
ētāni mān'ya sthānāni
garīyō yadyaduttaram ||
Manu described the five statuses that accord due respect to each individual in the society; those that regard him/ her, as per his/ her entitlement: Money, Bonding, Age, Service to Society, and Education.
These statuses however should be regarded in the inverse order of importance (गरीयो यद्यदुत्तरम् / garīyō yadyaduttaram), cautioned Manu. Which means, the first seat of respect is that of knowledge; money is seated the last or least in the order of respect ... The positions in the modern world is unfortunately reversed ...
Money: One may have been blessed with good wealth based on the good deeds of his previous lives. If one uses this for the betterment of the society, for righteous deeds, the wealth would be used beneficially. The society then respects him/ her for such acts ...
Bonding: Bonding in society is greater in value when compared to wealth ... Money related transactions should never result in loss of relationships ... One must give due regard to relationships/ bonding ...
Age: One need not be rich; nor be related/ linked to us in any way ... If one is senior in age, he / she must be respected ... Such a person may not be more knowledgeable too ... One should however bear in mind that God, dwelling within him/ her, has kept this person alive for greater length of time than us, and as such he/ she deserves to be respected on this count ...
Service to Society: There may be those who have ‘service to society’ as the prime object of their living and serve the society incessantly for its upliftment ... Such people need not be rich or well linked or senior in age. Respect them, remembering their good acts that help the society ...
Education/ Knowledge: A learned one, knowledgeable one in the society, is at its apex ... The level of respect accorded to the field of eductaion by our forefathers was not accorded to any other field ... Propagation of education, they considered, was the only way to build a good society, build a progressive individual ... This is how education got the pride of place, the seat of the greatest honour ...
As per a popular subhāṣita: ‘स्वदेशे पूज्यते राजः, विद्वान् सर्वत्र पूज्यते / Svadēśē pūjyatē rājaḥ, vidvān sarvatra pūjyate’ ...
🙏🌸🌸🙏
